“Buurtstroom voor heel Utrecht”

Caroline Altena is milieukundige, bewoner van een huurwoning in Utrecht Noordoost, Energie-U-lid van het eerste uur en initiatiefnemer van Buurtstroomproject Griftkwartier. Het project bleek een doorslaand succes. Na toestemming van de dak-eigenaar, woningcorporatie SSH, gevolgd door een intensieve voorbereidingsperiode, waren de totaal 210 panelen in no time verkocht aan buurt- en wijkbewoners. Maar de klus is nog lang niet geklaard. Want als het aan Caroline ligt moeten alle geschikte daken in Utrecht vol komen te liggen met zonnepanelen. En een beetje snel graag.

Energietransitie groot en klein

“Mijn belangstelling voor het milieu is al aangewakkerd in de jaren tachtig”, vertelt Caroline. “Er kwamen toen allerlei milieuschandalen rondom chemische lozingen en dumpingen aan het licht. Ik ben toen zelfs van studie geswitcht en ben alsnog milieukunde gaan studeren. Als milieu-inspecteur ben ik vele jaren bezig geweest met het houden van toezicht, het opsporen van milieuovertredingen en het uitvoeren van handhaving. Ik vind de energietransitie en energiebeheer een mateloos interessant onderwerp. Hoe organiseer je zoiets nu in het groot, op bedrijfsniveau, maar ook in het klein, op wijk- en huishoudenniveau? Om die reden ben ik destijds ook bij Energie-U terechtgekomen. Ik ben een supporter van clubs die op lokaal niveau, door de krachten te bundelen, op zoek zijn naar oplossingen voor het energieprobleem. Want het is toch al lang volstrekt duidelijk: fossiel, dat moet er uit. Het is vervuilend en de voorraad raakt op. De vraag is alleen: hoe gaan wij dat met ons allen klaren?”

Na het lezen van een aantal inspirerende boeken over de energietransitie kreeg Caroline vorig jaar een eureka-moment. Het moest toch mogelijk zijn om het 600 m2 grote en zonnige dak van haar eigen appartementencomplex vol te leggen met zonnepanelen in het kader van een Buurtstroomproject?

Buurtstroom

Buurtstroom: het woord zegt het al. Stroom, opgewekt door zonnepanelen die je deelt met je buren. Het hoeven niet je naaste buren te zijn, zolang ze maar in een gebied met dezelfde postcode of aangrenzende wijken wonen. Vandaar ook de term ‘postcoderoosregeling’, waarvan Buurtstroom een eigen, door Energie-U geïnitieerde, Utrechtse variant. Iedereen kan meedoen, van bewoners van koop- of huurwoningen tot en met kleine mkb’s. Voorwaarde is dat je er eigen geld in steekt in ruil voor een X aantal panelen. Mede-eigenaren leveren niet allen een positieve bijdrage aan het milieu, maar profiteren ook van een energiebelastingkorting en delen mee in de winst. Een Buurtstroomproject heeft een looptijd van 15 jaar. Coöperatie Buurtstroom Energie-U is verantwoordelijk voor de aanschaf en installatie van de panelen, evenals alle bijkomende juridische en technische kwesties, terwijl de bewoners verantwoordelijkheid dragen voor de werving en de communicatie. Die laatste twee blijken in de praktijk nog allesbehalve eenvoudig. Toch is ook dat juist datgene waar het bij energietransitie om gaat, leert de ervaring. Succes staat of valt met praten, naar elkaar luisteren, de verbinding zoeken en samen weer nieuwe stappen zetten.

Intensieve voorbereiding

Het realiseren van zo’n Buurtstroomproject bleek dan ook nog een hele klus. Want zie mensen uit een willekeurige wijk, die elkaar niet of nauwelijks kennen, maar met de neus dezelfde kant op te krijgen. Toch is dat Caroline en haar medeorganisatoren wel gelukt. Na een maandenlange voorbereidingsperiode in het najaar van 2017 waren de benodigde, totaal 40 inschrijvingen in februari dit jaar uiteindelijk in een mum van tijd binnen. Hoe ze dat voor elkaar hebben gekregen?

Caroline: “Wij hebben veel tijd en energie gestoken in communicatie met buurtbewoners, ook via sociale media. Daarnaast hebben wij alle mogelijke buurtkrantjes en lokale sites benaderd, interviews gegeven, alles om maar bekendheid aan het project te geven. Dat begon behoorlijk rond te zingen. Op een gegeven moment hadden wij een flinke lijst geïnteresseerden. Toch weet je dan nog steeds niet óf die mensen, als puntje bij paaltje komt, ook daadwerkelijk over de brug komen en meedoen. Het was dus nog heel spannend, toen wij met het inschrijven startten. Op dag één was 90% van de panelen verkocht! Dat was natuurlijk prachtig. Maar wat als we de resterende 10% niet zouden kunnen verkopen? Dan zou het project alsnog worden afgeblazen. Dus bleef het spannend tot het eind.”

Successen uitbaten

Naast een goede voorbereiding bleek goede omgang met de betrokken bewoners essentieel. Caroline: “Je moet mensen koesteren. Je moet ze blijven enthousiasmeren. Dat hebben wij ook voortdurend gedaan. Het is belangrijk dat mensen op een gegeven moment het idee krijgen: hee, wat gebeurt daar, daar wil ik ook bij horen! Dat hebben wij ook gemerkt met het vervolgproject, Buurtstroom Griftkwartier 2. Het gaat daar om een identiek dak. Ik dacht: als het met ons dak gelukt is, moet het daar toch ook lukken? Ik ben daarom in gesprek gegaan met mensen die daar wonen. En er was snel een klik en zij zijn ondertussen bezig met de werving van belangstellenden.

Ik denk dat het ook een goed idee is om, zodra je klaar bent met het ene project, meteen met het volgende project aan de gang te gaan, om geen tijd te verliezen, zodat je op het succes van het voorafgaande project kunt meeliften.”

Momentum

Een kwestie van het momentum niet verliezen dus? Caroline: “Ja. Ik denk dat het een zaak is van snel in actie komen en dan doorpakken. Wil Energie-U met Buurtstroom in Utrecht dé lokale organisator blijven van dergelijke projecten, dan moet het echt NU gebeuren. Als we te lang wachten, worden wij namelijk straks links en rechts ingehaald door landelijke commerciële partijen.

Er is sinds kort een nieuwe club mensen binnen Energie-U: de Dakenbrigade. Die gaan de hele stad af om beschikbare daken voor Buurtstroomprojecten te spotten. Verder is het een kwestie van enthousiaste buurtbewoners bij elkaar trommelen om zo’n volgend project op te zetten. Laten we onze krachten bundelen, groepjes vormen en van elkaars kennis en ervaringen leren.

Met de eerdere Buurtstroomprojecten heeft Energie-U laten zien dat het kán. Samen kunnen wij ervoor zorgen dat we ALLE geschikte daken van Utrecht volleggen met zonnepanelen.”