Energie-U op de koffie bij...Klimaatstichting HIER

Deze keer drinken Sander en Fanny koffie met Tijmen Klip van Klimaatstichting HIER. We kennen Tijmen al een tijdje omdat we al een jaar met hem samenwerken. Een samenwerking die is beklonken in het Stadsakkoord ‘Utrecht aardgasvrij’, waarin we gezamenlijk met Eneco onderzoek doen naar de betrokkenheid van bewoners bij collectieve warmteconcepten in de Utrechtse praktijk. Een proces waarbij het technisch-economische spoor het sociaal-maatschappelijke ontmoet. Beide sporen hebben we immers nodig voor een succesvolle warmtetransitie waar iedereen zich positief deelgenoot van voelt.

‘An Inconvenient Truth’

Tijmen was onzeker over de invulling van zijn studie bouwkunde tot hij de film ‘An Inconvenient Truth’ ('Een Ongemakkelijke Waarheid') zag. De film waarmee Al Gore de wereld rondtrok om zijn ongerustheid te ventileren over klimaatverandering en het bagatelliseren van de risico's daarvan door politici. “Toen wist ik dat ik de minor duurzame energietechnologieën in Delft wilde volgen. Om vervolgens de Green Building Innovation studio te doorlopen binnen de master building technology, ook in Delft. Daar leerde ik analytisch en creatief duurzame gebouwen te ontwerpen. Om zo ook het energieverbruik van gebouwen te optimaliseren.” In zijn Delftse tijd werkte Tijmen bovendien als student-assistent voor het bouwfysica-portaal samen met onze oud-voorzitter Herman Eijdems. 

Tijdens zijn studie ontdekte Tijmen dat hij zich in een wereld bevond waar de trias energetica een voorwaarde was en duurzaamheid niet meer dan normaal. Echter, buiten deze bubbel hadden vrienden het over carrière maken en liep hij voortdurend tegen ‘oud denken’ aan. Hij ontdekte dat er ontzettend veel kracht en macht nodig was om de ‘nieuwe toekomst’, die in zijn universiteitsgemeenschap niet meer dan logisch was, in de praktijk te brengen.

Herman, de zonnestroomverdeler

Tijmen startte zijn werkend leven bij LENS. “Ik heb daar inhoudelijk veel geleerd van duurzame energie in de praktijk, innoveren (zoals bij Herman, de zonnestroomverdeler) en bedrijfsvoering. En over onzekerheden in duurzaamheidsbeleid die soms zelfs gewoon bewust leken te worden geïntroduceerd. Zoals bijvoorbeeld de (on)zekerheid over de salderingsregeling. Ik ben dan ook blij met het klimaatakkoord, daarin staan de perspectieven voor de toekomst goed beschreven en daar kan iedereen goed op inspelen. Zonder stevig beleid gaan bedrijven niet zomaar overstappen.”

“Daarna ging ik bij Sweco werken, het vroegere Grontmij. Daar werkte ik veel voor gemeenten die in die tijd reuze ambitieus waren. Klimaatneutraal in 2030 bijvoorbeeld. Daar kwamen ze snel op terug toen duidelijk werd wat aardgasvrij voor enorme opgave werd. Binnen de corporate wereld vond ik mijn draai niet helemaal. Maar ik fietste iedere dag langs het kantoor van HIER. Het pand, de kleuren, het lichtgroene 'HIER' deden wat met me en toen er een vacature vrijkwam ben ik daar gaan solliciteren. De klik was gelukkig wederzijds en ik werd aangenomen. Bij HIER heb ik veel bijgeleerd over warmte en het betrekken van bewoners. Onbewust voelde ik al langer dat daar meer in zat en dat ik daar wat mee wilde doen.”

Klimaatstichting HIER

Vertel ons eens wat meer over Klimaatstichting HIER. “HIER bestaat uit drie pijlers. Je hebt HIER Verwarmt, dat is een platform gericht op bewoners die nog weinig weten over aardgasvrij en warmte. Onderwerpen als ‘wat is een warmtepomp?’ en ‘hoe kun je je huis isoleren?’ komen hier aan bod. Dit platform brengen we ook onder aandacht van de gemeenten zodat die hun bewoners kunnen informeren. HIER Verwarmt is inmiddels ondergebracht bij onze tweede pijler HIER Opgewekt. HIER Opgewekt is van oudsher dé website met informatie over lokaal energie opwekken en een platform voor energiecoöperaties. De derde pijler is SKAO, Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden & Ondernemen, zij zijn de onafhankelijke eigenaar en beheerder van de CO₂-Prestatieladder en verantwoordelijk voor het gebruik en doorontwikkeling daarvan.” 

“Bij HIER werk ik onder andere met bedrijvenpartners aan het goed betrekken van bewoners. Nu in coronatijd is dat best wel lastig, goede gesprekken met bewoners voeren. Ook haal ik de ervaringen op bij de koplopers aan de bewonerskant en die delen we zoveel mogelijk zodat we anderen kunnen inspireren. Daarnaast ben ik voortdurend op zoek naar innovaties in de warmtetransitie en bekijk ik hoe we die goed kunnen benutten.” 

We vergelijken het landelijke HIER met het Utrechtse Energie-U, beiden in een platformrol met als verschil dat HIER een stichting is en Energie-U een ledenorganisatie. “Het is niet zo dat de meerderheid van de bevolking vaak met het onderwerp energietransitie bezig is. Dus verwachten dat veel mensen lid worden, zeker in deze tijd, is misschien niet waar je op moet mikken. Het verbinden van mensen aan je, dus meer dan je leden, is veel belangrijker en dat lukt Energie-U goed.” En hoe doet HIER dat dan? Hoe houden jullie je relevantie op peil zonder te kunnen beroepen op een grote achterban? “Wij houden onze informatievoorziening en -uitwisseling op een hoog peil zodat we relevant blijven voor ons netwerk.” Hebben jullie bij HIER ook direct bewonerscontact? “Ja hoor, we worden met diverse vragen door allerlei mensen benaderd. Dat gaat over warmtenetten, isoleren, warmtepompen, beleid en nog veel meer. Via onze nieuwe platform SlimmeBuur verbinden we juist bewoners aan elkaar, om buurtgenoten elkaar te helpen met energiebesparende huisverbeteringen.”

Mensen ontmoeten waar ze zijn

We zijn benieuwd waar Tijmen het meest trots op is bij HIER. “Dat is ons evenement HIER opgewekt, daarmee weten we ieder jaar weer ontzettend veel Nederlanders in beweging te krijgen en verder te helpen. Dit jaar is het van 18 t/m 20 november en vanwege Covid-19 maatregelen helemaal online. Je zet mensen niet alleen aan om de verwarming een graadje lager te zetten maar ook echt om projecten op te starten. Grote projecten soms ook! Ik ben er trots op dat we op die manier ook de volgende groep mensen meekrijgen; meet people where they are and not where you want them to be (ontmoet mensen waar ze zijn en niet waar je wil dat ze zijn). Daarnaast ben ik trots op onze HIER Opgewekt kennissessies warmte. Daaraan doen actieve bewoners, warmtebedrijven en gemeenten mee die allemaal van elkaar leren, waardoor de hele energietransitiebeweging steeds stappen verder komt.

HIER en Energie Samen

Vanuit Energie-U kennen we HIER al lang. Ook zijn we lid van wat nu Energie Samen heet. Hoe verhouden deze twee landelijke organisaties zich tot elkaar? “HIER is het kennis- en verbindplatform. Energie Samen is de brancheorganisatie. HIER vertegenwoordigt niet een bepaalde doelgroep en daardoor kunnen we een net andere rol spelen. Maar we komen elkaar overal tegen, soms schuurt het wat, maar zo houden we elkaar lekker scherp. Als jullie naar verschillen zoeken is dat bijvoorbeeld dat voor HIER het perspectief regelmatig breder is dan alleen dat vanuit een energiecoöperatie.” 

De energietransitie

We vragen Tijmen of hij een beeld heeft van waar het heengaat met de energietransitie. Hij begint te lachen en zegt: “Veel frictie! Maar dat geeft ook warmte! De eerste tien jaar worden uitdagend. We zijn met z’n allen nog heel veel wielen uit aan het vinden. Bijvoorbeeld in de proeftuinen. We gaan echt nog wel een paar jaar pionieren en daarna nog jarenlang veel leren.”  

“Natuurlijk is het klimaatakkoord niet perfect, maar het is ook niet alleen van de politiek. Je ziet in het akkoord dat er aandacht is voor besparen, isoleren, stimuleren en wat daarvoor nodig is. De belangen van alle sectoren en groepen komen er bij elkaar. Dat maakt dat de doelen die erin staan meer geaccepteerd zijn. Natuurlijk is er ook weerstand, maar uiteindelijk is het wel voor iedereen helder waar we naartoe moeten; een CO₂-neutraal Nederland in 2050. En de reuring die er is rondom het klimaatakkoord heeft ook te maken met de scherpe polarisatie die momenteel onderdeel is van onze samenleving. Dat is niet iets om te negeren overigens! We moeten altijd met elkaar in gesprek blijven.”

“Vanuit HIER praten we overigens meer met mensen die niet met het klimaatbeleid bezig zijn dan met mensen die tegen het klimaatbeleid zijn. Maar we hebben er wel eens aan gedacht om Thierry Baudet te laten spreken op ons jaarlijks evenement HIER opgewekt.”

Zit HIER ook aan de landelijke beleidstafel? “Met de Participatiecoalitie werken we aan 50% eigendom in de RES-sen en streven we naar 150 samenwerkingsovereenkomsten tussen gemeenten en warmte-initiatieven. Ook hebben we input geleverd op de nieuwe Warmtewet, hoewel dat misschien meer op het pad van Energie Samen ligt.“ Kun je dat toelichten? “Energie Samen heeft een heel goed stuk neergelegd over de rol van warmteschappen binnen de nieuwe Warmtewet. Dus echt vertegenwoordigend voor de coöperatieve beweging. Wij hebben feedback gegeven op het proces. Specifiek het samenspel van de wijkaanpak en warmtekavelverdeling. Want wij zagen dat deze gecombineerde processen in de huidige conceptwet zorgen voor slechte afstemming tussen bewoners, warmte initiatieven, gemeenten en warmtebedrijven.”

Warmtetransitie in Utrecht

Terug naar Utrecht, waar we alle drie wonen. We vragen Tijmen wat zijn beeld van de transitie in onze stad is.  “Hier gaan we laten zien hoe het moet! Hoewel de gemeente misschien minder budget heeft dan gehoopt, maar je hebt hier zoveel goede initiatieven en actieve bewoners. Het is een grote, progressieve en verantwoordelijke stad, dat is leuk.”

“Ik verwacht ook heel wat van de samenwerking tussen Energie-U, Eneco en HIER. Hopelijk kunnen we snel met een concreet buurtinitiatief gaan werken en alle fasen tot het maken van een ontwerp voor de nieuwe warmtevoorziening samen doorlopen. En onderzoeken hoe bewoners invloed kunnen uitoefenen op de manier die ze zelf willen.”

En je persoonlijke inbreng? “In mijn huidige huis heb ik bij de huisbaas lopen pushen wat er moet gebeuren: isolatie, stadsverwarming. En vanaf januari heb ik mijn eigen huis! Aan het Lauwerecht, het is een oud huisje uit 1904. Daar komen zonnepanelen op, ik ga isoleren en er komt een (hybride) warmtepomp of stadsverwarming. Dat laatste is afhankelijk van de plannen van de gemeente…..”