Midden op het plein van de Camera Obscuradreef, in Overvecht-Zuid, tussen een aantal vier hoog flats en een rij garageboxen, bevindt zich een bijzondere plek. Dit is woongemeenschap Overhoop. Een duurzame en sociale woongemeenschap, waarvan Frank Mulder de initiatiefnemer is. Hij vertelt ons in dit artikel hoe hij samen met de werkgroep stappen zette om de woongemeenschap zo duurzaam mogelijk te maken.
“In dit gebouw, een voormalig winkelblok met bovenwoningen, wonen we sinds 2009 met een tiental mensen samen, onder de naam Woongemeenschap Overhoop.
We hebben al die tijd vier woonappartementen en een winkelruimte gehuurd van woningcorporatie Mitros”, vertelt Frank. We zijn begonnen met een grote kerngroep, die ruimte had voor een logé (of twee), maar tegenwoordig is de verhouding anders. We hebben nu drie gezinnen, drie singles en vijf gastenkamers. Die zijn bedoeld voor mensen die zelf geen onderdak hebben. Dat zijn vaak vluchtelingen, maar ook bijvoorbeeld mensen die door relatieproblemen even ergens anders moeten wonen.
Het pand zou gesloopt worden, maar wij wilden blijven. We bedachten dus een plan om het hele pand over te nemen van Mitros. Het pand was wel aan een grondige vernieuwing toe. Wij wilden dat zelf doen, en er zelf huurwoningen van maken. De koop van de sloopwoningen kostte ons als vereniging zes ton. Sloop en verbouwing ongeveer acht ton. Dat is afgelopen jaar gelukt. Hiermee is Overhoop de tweede wooncoöperatie in Nederland die sociale huurwoningen heeft overgenomen.
De financiering van Overhoop is echt bijzonder. ,,Honderd vrienden hebben ons duizend euro of meer geleend met een looptijd van tien jaar. Dat leverde 2.5 ton op. Verder gaven de protestantse kerk, de gemeente Utrecht en een Duitse bank een lening. De vereniging Overhoop heeft het gebouw gekocht. De – multiculturele — bewoners huren hun drie- of vierkamerappartement,’’ vertelt Frank.
“Afgelopen zomer zijn we begonnen met de renovatie van de gemeenschap. We vernieuwen het hele pand op een zo duurzaam mogelijke manier en maken een ruimte voor de kringloopwinkel, appartementen, ruimtes voor vluchtelingen, en een daktuin. We zijn een christelijke woongemeenschap, en de zorg voor de natuur is een belangrijke intrinsieke waarde voor ons. Het was dus vanaf het begin al duidelijk dat we deze renovatie zo groen mogelijk wilden doen.”
Ik zal je wat vertellen over de verduurzamingsstappen die we hebben gezet:
1. Veel circulair
“We hebben het beton laten staan, omdat dat verreweg de groenste optie is. Maar verder moesten we veel slopen en daarna dus weer opbouwen. We kwamen via onze aannemer, Mark Luiken van Groenluik, op het spoor van circulair bouwen. Dat wil zeggen: de kringloop sluiten. Eigenlijk kan iedereen deze keuzes maken: je kunt tweedehands keuken opknappen of je kunt ook nieuw materiaal zo monteren dat het ooit weer los te halen is.
Wat wij hebben gedaan is samen met Lek Mining (van Lek Sloopwerken) langs oude panden gaan om door stapels met spullen te gaan. Zoals oude toiletpotten, deuren, wanden, etc. We hebben inbouwtoiletten gedemonteerd uit een Delftse MBO, of gevelhout van een fietsenstalling uit Schiphol en radiatoren uit de Hogeschool van Eindhoven. Mijn vrouw heeft wel tien keukens op marktplaats gekocht die we zelf weer hebben geremixed. Deze aanpak kost wel veel extra werk. Daarom doen we een groot deel van de renovatie zelf, met de hulp van veel vrijwilligers. Groenluik heeft ons hierbij enorm geholpen.”
2. Enthousiast over hout
“Tijdens het bouwproces raakten we enthousiast voor hout. We vonden hout mooi en flexibel. Hout slaat CO2 op waardoor je gebouw een carbon sink wordt. We moesten wel even op zoek naar welk hout langdurig bestand is tegen de Hollandse regen en de zon, als je geen nieuw hardhout wilt kopen. Totdat we Ronald Vrijenhoef ontmoetten. Hij bouwt speeltuinen en kunstwerken maar doet dat allemaal gewoon met onbehandeld Hollands hout dat meestal gewoon in de versnipperaar verdwijnt. We gingen speciaal met hem naar het Amerongse bos om daar een paar honderd planken van te zagen. Dit hout gebruiken we vooral als gevelbekleding. We hebben een mix gemaakt met hout van een oude fietsenstalling, van een oud terras, en wat restpartijen van een veiling.
De horizontale balken die je op de foto ziet zijn Hollandse lariksen die zijn geveld door de beruchte letterzetter, dat is een kevertje die huishoudt in de Nederlandse bossen. Dat hout kunnen wij nog gebruiken. De onderbalken voor het dakterras maken we van een oud bruggetje dat we kregen van een waterbouwbedrijf.”
3. Leemstuc
“In onze gemeenschappelijke ruimte hebben we een muur gestuct met leem. Dit is op aanbevelen geweest van één van onze Iraanse bewoonsters. Zij vertelde dat leem daar veel wordt gebruikt en dat het ook duurzaam is. We kwamen er achter dat het over goede eigenschappen beschikt. Leem als wandafwerking krimpt nauwelijks, is geluidsabsorberend, houdt warmte vast en reguleert vocht waarmee het gunstig is voor het binnenklimaat. En het is een stijl die ook herkenbaar is voor veel mensen uit de buurt die een Oosterse afkomst hebben, dat vinden we ook belangrijk.”
4. Gasloos verwarmen
De warmtevraag is natuurlijk belangrijk in zo’n gebouw. Samen met adviseur Kees Stap van het Energiepaleis hebben we een plan bedacht om van het gas af te gaan. We wilden graag een hogetemperatuurverwarming. Vergeleken bij Nul op de Meter is dat goedkoper, beter te regelen en als bewoner kun je meer invloed uitoefenen op je energieverbruik. We zijn samen uitgekomen op een pelletketel, dus één ketel voor het hele gebouw. Die staat op het dak in een speciaal huisje dat we hebben gebouwd. De pellets komen uit resthout. Zo’n ketel is zo goed, dat er nauwelijks rook en fijnstof bij vrijkomt, maar omdat we midden in de stad zitten willen we er ook nog een fijnstoffilter op zetten.
De ketel verwarmt twee buffervaten waar al ons tap- en verwarmingswater uit komt. Komend jaar gaan we ook zonneboilers op het dak leggen die dezelfde buffervaten voeden. Met een beetje geluk kunnen we de pelletketel dan in de warme maanden uitzetten.
5. Groen dak en zonnepanelen
“Op het dak gaan we deze maand zonnepanelen bevestigen. Daar tussendoor willen we plantenbakken zetten om hier een mooie, groene tuin van te maken die ook interessant is voor vogels en insecten. Niet alleen het dak, maar ook onze gevels worden groen. We zijn bezig met een plan om dit helemaal met klimplanten te laten begroeien.Dit past bij het plan dat we samen met onze buren hebben bedacht om ons plein het Groenste Plein van Utrecht te maken.!
Energiebox
Geïnspireerd door het artikel over Frank Mulder? Je kunt gratis een box ontvangen die je verder kan helpen met besparen. De Energiebox informeert bewoners over energiebewust gedrag. Bewoners krijgen grip op hun energierekening, en inzicht in wat ze zélf kunnen doen om hun energierekening te verlagen. Bijvoorbeeld door hun koelkast op de juiste temperatuur te zetten, of door in plaats van gloeilampen led lampen te gebruiken. Bewoners krijgen een doos met enkele energiebesparende producten. Een adviseur stelt op basis van een adviesgesprek een persoonlijk rapport op met besparingstips. Daarin staat ook hoeveel geld zij met elke tip kunnen besparen.
Online Quickscan van Jouwhuisslimmer
Een andere tool. De online quickscan is een eerste en globale scan van jouw huis. Is jouw huis een huurhuis, monument of onderdeel van een VvE? Heeft jouw huis vocht- of ventilatieproblemen? Dan is energieadvies aan huis een aanrader, want dat biedt maatwerk! Of voel je je niet zeker genoeg om zelf te kiezen en wil je begeleid worden bij de uitvoering? Twijfel niet. Ook dan is energieadvies aan huis een slimme zet!