Na analyse van de programma´s van de politieke partijen in Utrecht ontstaat de indruk dat zowel links als rechts ambitieus wil inzetten op de energietransitie. Een andere indruk is dat de partijen weinig visie tonen en geen kennis hebben van de dilemma´s die op dit moment de stedelijke discussies bepalen. Een overzicht.
Het klimaat
De Utrechtse PvdA vindt het belangrijk dat de opwarming van de aarde onder de 1,5 graden blijft. D66 wil de stad ‘radicaal verduurzamen’. GL, D66 en de PvdD willen dat Utrecht in 2030 klimaatneutraal is. Wat betreft de PvdD zijn de gemeentelijk organisatie en de gemeentelijk gebouwen dat al in 2025. De gemeente heeft een belangrijk voorbeeldfunctie en daarom willen CU, D66 en de PvdD dat de gemeente overgaat op 100 % duurzame energie (waarschijnlijk bedoelen ze alleen elektriciteit, want duurzame warmte is op dit moment nog niet te koop). Het CDA, de CU, D66 en GL willen, als het gaat om de energietransitie, uitgaan van, en aansluiten op de innovatiekracht van burgers en ontwikkelaars. De CU wil samen met de provincie Utrecht aan de energietransitie werken. En mocht het allemaal niet lukken: de PvdA wil de stad nu alvast klimaatbestendig maken met veel meer groen.
Wie gaat het betalen?
De Ouderenpartij wil bij de energietransitie op alle mogelijke manier aandacht voor mensen met een kleine beurs. Voor de CU mogen de kosten voor de verduurzaming niet leiden tot verhoging van de totale woonlasten. De CU en D66 willen dat de gemeente financiële arrangementen creëert voor mensen die hun huis willen verduurzamen. Stadsbelang wil goedkope leningen voor burgers die hun huis willen/moeten ombouwen naar lage-temperatuur-verwarming. De PvdA ziet graag subsidies voor het verduurzamen van woningen en wil dat deze inkomensafhankelijk zijn. De PvdD ziet graag een korting op de OZB bij duurzame investeringen. De PvdD wil ook dat het huidige Energiefonds wordt omgedoopt tot Klimaatfonds en dat dit ook open gaat voor particulieren.
De gebouwen
Voor de CU worden energiebesparende gebouwen de norm. Stadsbelang kent de trias energetica en wil éérst isoleren en pas daarna denken aan het gebruik van duurzame energie. GL wil alle nieuwbouw vanaf 2020 geheel energieneutraal. D66 en de PvdD gaan verder en willen alle nieuwbouw vanaf 2020 energiepositief. Particulieren moeten wat betreft CDA, CU, D66, GL, de Piratenpartij en de PvdA alleen nog bouwen en renoveren naar Nul op de Meter, of ‘no regret’ richting Nul op de Meter. D66 wil de bestaand voorraad alvast snel naar minimaal energie-label B brengen. GL, de PvdA en Stadsbelang willen dit versneld ook voor huurwoningen. Het CDA, de CU, D66, GL, de Piratenpartij en Denk willen deze eis neerleggen bij de woningcorporaties. D66, GL en de CU willen dat alle corporatiewoningen uiterlijk 2030 Nul op de Meter zijn. GL wil VVE’s stimuleren om te verduurzamen. De gemeente moet het goede voorbeeld geven en daarom willen de VVD en de PvdD dat al het gemeentelijk vastgoed energieneutraal wordt. Als het aan de PvdD ligt gebeurt dat al in 2025.
D66 wil de bureaucratische regels van de gemeente afschaffen die het verduurzamen van woningen nu moeilijk maken. GL wil meer en strengere controle bij het verlenen van bouwvergunningen op de wettelijke energieprestatie (EPC) van woningen en bedrijfsgebouwen. D66 wil binnen het programma Utrechtse Energie een woning-abonnement aanbieden in ruil voor een duurzaam huis én lagere energiekosten. De CU wil dat de rekening voor studentenhuisvesting wordt opgesplitst in huur en energie, zodat er voor studenten meer inzicht in de energiekosten ontstaat.
[caption id="attachment_3191" align="alignnone" width="750"]
Energie-ambassadeurs in actie[/caption]
D66 wil de rol van de energie-ambassadeurs versterken. Dat zijn mensen met ervaring op het gebied van verduurzaming en hun ervaringen willen delen met anderen. GL wil dat de EnergieBox en de energiecoaches, die nu alleen worden ingezet bij huurders in de sociale huur, ook worden ingezet voor kopers en bij huurders die commercieel huren.
Stoppen met aardgas
D66 en GL willen rigoureus stoppen met aardgas. Stadsbelang wil het stoppen met aardgas alleen stimuleren, want Stadsbelang wil geen dwang. Student en Starter, het CDA, GL en D66 willen in ieder geval geen nieuwbouw meer aansluiten op gas. GL wil de oude gasleiding vervolgens ook echt weghalen. Het CDA wil de leidingen laten liggen met het oog op eventueel toekomstig groen gas of waterstofgas. GL en de CU willen voor alle wijken plannen maken voor de afkoppeling van het aardgas. D66 hekelt het nog steeds aanwezig zijn van fossiele centrales (lees: de gascentrales van Eneco) op Utrechts grondgebied. Als het aan de PvdD ligt verbreekt de gemeente Utrecht alle banden met fossiele bedrijven, en komt er voor de gemeente Utrecht een verbod op de winning van schaliegas.
Stadsverwarming
De afgelopen jaren was er veel kritiek op de Utrechtse stadsverwarming van Eneco. Meerder jaren hielden de gemeente Utrecht en Eneco onder de pet dat het opwekkingsrendement van de centrale flink was ingezakt. Als gevolg daarvan voldeden honderden nieuwbouwwoningen in Leidsche Rijn niet aan de wettelijke eisen op het gebied van energiezuinigheid. Daarnaast was er veel kritiek op de gedwongen winkelnering bij Eneco. Nieuwbouwwoningen werden ongevraagd aangesloten op stadsverwarming en de afsluitkosten waren vervolgens torenhoog. Dan was er kritiek op de bouw in Utrecht van één van de grootste houtkachels van Nederland: de biomassawarmtecentrale. Via het op grote schaal verbranden van houtachtig materiaal wil Eneco in Utrecht ‘duurzame’ warmte gaan leveren. De bouw van deze BWI (bio-warmte-installatie) is inmiddels begonnen. 
Over deze oven zei Lot van Hooijdonk (GL): ‘Dit is de slechtste van de slechtste van de nog acceptabele oplossingen. Het is een tijdelijke oplossing totdat we iets hebben dat echt duurzaam is’. De CO2-uitstoot van hout is ruim 2 keer zo hoog als van aardgas en zo’n oven vormt een extra bron van fijnstof. Op dit moment wordt in Utrecht gesproken over het aardgasloos maken van wijken. Dat plan dreigt erop uit te draaien dat Eneco straks álle woningen mag aansluiten op stadsverwarming. Vreemd, want de stadsverwarming draait voor 100 % op Gronings aardgas. De stadsverwarmingscentrale van Eneco ontving in februari 2018 een brief van Minister Wiebes, gericht aan álle grote gasverbruikers in ons land, dat ook zij moeten overstappen op iets anders dan Gronings gas.
Wat is er, ná al dit tumult over stadsverwarming, in de verkiezingsprogramma’s van de Utrechtse politieke partijen beland?
Verkiezingsprogramma's
De CU wil de stad afkoppelen van de stadsverwarming, simpelweg omdat stadsverwarming draait op aardgas. Helder. Wat betreft de PvdD, Stadsbelang en de PVV gaan we niet overstappen op biomassa. Deze partijen zijn tegen de biomassacentrale. GL is niet tegen de biomassacentrale maar wil ervoor waken dat het gebruikte houtige snoeiafval gegarandeerd duurzaam is (helaas gelden er voor deze zogenaamde reststromen nauwelijks duurzaamheidseisen). Het vreemde is dat GL tegelijkertijd schrijft te willen stoppen met het omzetten van houtachtige biomassa, zoals GFT en snoeiafval, in biogas. Van die materialen kan, in het kader van de circulaire economie, beter compost worden gemaakt. Aldus GL Utrecht. Jesse Klaver prees deze maand echter weer de bussen in Nijmegen die rijden op biogas uit GFT. GL is erg verdeelt over biomassa. Gelukkig zijn er VVD, CU, D66 en het CDA. Zij willen (middels lobby) werken aan een meer duurzaam alternatief voor stadsverarming. GL wil overigens ook dat de stadsverwarming geheel duurzaam is vóór 2030. Over het hoe schrijft GL niets. Nieuwbouw wordt, als het aan het CDA en GL ligt, niet meer aangesloten op de stadsverwarming. Het CDA ziet iets in prijsprikkels om mensen ertoe aan te zetten zuiniger met stadsverwarming om te springen. Samen met GL en de PvdD, wil het CDA meer keuzevrijheid in het wel of niet zijn aangesloten op stadsverwarming. D66 wil dat mensen gemakkelijk kunnen ‘loskomen van stadsverwarming’. D66 wil dat er alternatieve warmtebronnen komen voor de stadsverwarming. Als het aan Stadsbelang en D66 ligt is dat geothermie. D66 ziet ook zonnewarmte en restwarmte als alternatieve bronnen van warmte. Een probleem is dat er in Utrecht met weinig industrie, erg weinig restwarmte is.
Duurzame energie opwekken
De CU wil duurzame energie. Voor het opwekken daarvan willen CDA, CU, D66 en GL uitgaan van, en aansluiten op de innovatiekracht van burgers en ontwikkelaars. D66 wil ‘smart grids’ en opslag van warmte via warmte-koude-opslag (WKO). GL en de PvdA willen warmte winnen uit rioolslib, rioolwater en uit oppervlaktewater. D66 wil overgaan op zon, wind en aardwarmte en wil energie opwekken op braakliggende terreinen. De PvdD en Denk willen windenergie opwekken binnen de gemeente Utrecht, en de SP, CU, D66, GL, de Piratenpartij én de PvdA willen windenergie opwekken in de polder Rijnenburg. Als enige partij schijft de PvdD geen heil te zien in het opslaan van CO2.
En tot slot natuurlijk de zonnepanelen. Zelfs de Utrechtse PVV is vóór zonnepanelen (maar alleen op daken, niet in het groen). De PvdD en GL willen zonnepanelen op alle daken van de gemeentelijk gebouwen. Wat betreft de PvdD wordt begonnen op het stadhuis, de gemeente heeft immers een belangrijke voorbeeldfunctie. Het CDA wil van de gemeentelijke daken zonnepanelenpostcodeprojecten maken.
GL wil verder op 25 % van alle sociale huurwoningen zonnepanelen of zonnecollectoren en wil daarnaast panelen leggen op alle plekken waar asbest daken worden vervangen. De Piratenpartij wil zonnepanelen op de daken van alle huurwoningen. De Piratenpartij heeft daar goed over nagedacht: de huurders betalen eerst een tijd de volle (markt)prijs voor de stroom van de panelen (dus is ongeveer 20 cent per kWh), en na afschrijving van de panelen alleen nog de kostprijs (dat is ongeveer 5 cent per kWh). De PvdA en D66 zien zonnepanelen als een vast onderdeel van de energietransitie. De PvdD wil schuttingen die zijn gemaakt van zonnepanelen geheel vergunningsvrij maken. GL wil dat de gemeente het gebruik van de thuisaccu bevorderd, zodat eigenaren van zonnepanelen een groter deel van hun stroom zelf kunnen gebruiken. Ook bij het afschaffen van de salderingsregeling (waar GL landelijk tegen is) blijft de investering in zonnepanelen dan rendabel.
PS: De SP komt in dit artikel weinig voor omdat de SP Utrecht nog geen verkiezingsprogramma heeft neergelegd en er in de ‘standpuntenlijst’ op de website van de SP vrij weinig staat over het klimaat en de energietransitie.