Met KlimaatGesprekken mensen meenemen in de klimaattransitie
Via gesprekken met gelijkgestemden onder begeleiding van een coach je woon-, reis-, eet- en consumptiegedrag onder ogen zien. Met als doel om op jouw individuele manier jouw stukje bij te dragen aan een betere, duurzame wereld. Ziedaar de gedachte achter de - uit Engeland overgewaaide – KlimaatGesprekken. Anneke Wensing, Energie-U lid en tevens bestuurslid en coördinator Utrecht bij KlimaatGesprekken riep onlangs in haar pitch op de EnergieMatch betrokken Utrechters op om deel te nemen aan een KlimaatGesprekken groep. Haar oproep werd in het kader van het initiatief Blik op de Toekomst van Utrecht 4 Global Goals, net als de andere gepresenteerde toekomstplannen, letterlijk in een blik gevangen. Tijd om nu bij Anneke langs te gaan om het blik open te trekken: wat heeft haar oproep voor moois opgeleverd?
Ontwikkelingssamenwerking
Anneke Wensing, momenteel als zzp-er werkzaam voor diverse hulporganisaties, vloog ooit als projectmanager voor verschillende ontwikkelings-samenwerkingsorganisaties jarenlang de wereld rond. “Ik had psychologie gestudeerd, was jong en had allerlei mooie idealen. Zo ben ik ook in de ontwikkelingssamenwerking terechtgekomen. Uiteindelijk heb ik 13 jaar meegewerkt aan het opzetten van projecten binnen de gezondheidszorg, zoals het opleiden van artsen en verplegend personeel. Ik zat voornamelijk in Oost-Afrika en Azië. Ik moest zorgen dat het geld uit Nederland op de juiste plek terechtkwam. Daarvoor moest ik veel op en neer reizen. Maar ook privé heb ik veel reizen gemaakt.”
Omslagpunt
Dat Anneke in de ontwikkelingslanden, die zij voor haar projecten bezocht, steeds meer werd geconfronteerd met de gevolgen van klimaatverandering, betekende een omslagpunt. “Mensen in die landen vertelden bijvoorbeeld dat de start van het regenseizoen niet meer zo betrouwbaar was als vroeger. En tijden van droogte langer duurden. De gevolgen van klimaatverandering werden er letterlijk zichtbaar. Al het reizen ging mij steeds meer tegenstaan. Het klopte gewoon niet meer. Het is voor veel mensen ook een beetje een statuskwestie, ze gaan zich een beetje met hun reizen identificeren. Maar ook mensen die zeggen: ik móet nog zoveel van de wereld zien. Alsof ze daar recht op hebben. Nu denk ik: hoezó denken wij daar recht op te hebben?”
Sinds drie jaar werkt Anneke daarom als zelfstandig adviseur en doet zij haar werk vanuit haar woonkamer. Met uitzicht over het Amsterdam-Rijnkanaal: in plaats van zelf op reis te gaan vaart de wereld daar aan haar voorbij. Contact onderhouden met de rest van de wereld doet zij voornamelijk via de mail en met behulp van Skype. “Ik werk nog steeds voor allerlei ontwikkelingssamenwerkingsorganisaties, maar doe nu vooral veel schrijfwerk: rapporten, beleidsstrategieën en aanvragen ten behoeve van fondsenwerving.”
Realiteitszin
Daarnaast zet Anneke zich in haar vrije tijd als bestuurslid en regiocoördinator Utrecht met hart en ziel in voor de stichting KlimaatGesprekken. Het idee achter de Carbon Conversations sprak haar aan, en toen de beweging ook in Nederland voet aan de grond kreeg, wist zij wat haar te doen stond. “Veel mensen worstelen met allerlei duurzaamheidsvraagstukken, en vragen zich af: Wat laat ik straks voor wereld achter aan mijn kinderen? Maar ook: doe ik het wel goed? Doe ik wel genoeg? Wat je met die KlimaatGesprekken doet is binnen een korte cursus, onder begeleiding van een coach, mensen handvatten bieden, zodat ze een beetje de controle over hun eigen leven terugkrijgen. Daarnaast kunnen zij hun zorgen met elkaar delen. Mensen kunnen zich aanmelden via de website en worden dan geheel willekeurig met elkaar in groepjes van een man of acht in hun eigen woonplaats ingedeeld. In de cursus, bestaande uit zes bijeenkomsten, wordt ingegaan op verschillende aspecten van duurzaamheid, zoals wonen, reizen, eten en consumptiegedrag. De gedachte achter die gesprekken is dat mensen aan het eind erachter komen wat ze zelf kunnen doen om hun eigen gedrag te verduurzamen, maar wel op een manier die bij hun omstandigheden en levensstijl past. Want het moet wel realistisch blijven. Er zitten wel eens van die hele ‘donkergroene’ types bij in zo’n groep, die hun huis tot max 13 graden verwarmen. Maar dat is niet voor iedereen weggelegd. Respect voor elkaar hebben is erg belangrijk. En de vuistregel is: wat heeft op globaal niveau de meeste impact?”
Diversiteit
“Het leuke aan zo’n groep is dat mensen elkaar van tevoren helemaal niet kennen. En er zit van alles bij, van studenten tot moeders met opgroeiende kinderen en gepensioneerden. Maar in de loop van de tijd leren ze elkaar kennen, blijken ze het fijn te vinden om allerlei dingen met elkaar te delen en blijven ze elkaar vaak ook na afloop zien.” Wel zijn de deelnemers vooralsnog voornamelijk wit en hoogopgeleid, beaamt Anneke. Maar uiteindelijk moeten alle bewoners van Utrecht van het gas af, ook bijvoorbeeld in Overvecht-Noord. “Daar zijn wij als bestuur ook over aan het nadenken: hoe zouden wij mensen uit zo’n omgeving bij de Klimaatgesprekken kunnen betrekken? Daarover zijn wij momenteel met de Gemeente Utrecht in gesprek. Maar uiteindelijk zullen ook mensen mee gaan bewegen die nu nog niet vooroplopen in de energietransitie. Je hebt, zo weet ik uit de psychologie, bij veranderingsprocessen groepen die zich in verschillende fases bevinden. Zo heb je een groep voorlopers aan de ene, uiterste kant en aan de andere kant een groep die zich tegen zo’n verandering verzet, en daar tussenin allerlei gradaties van groepen die wel mee willen bewegen. Wat je ziet is dat die groepen op een of ander moment steeds een stukje opschuiven naar de goede kant. Dat geldt ook voor de energietransitie. Ik zie het ook in mijn eigen omgeving. Zo heb ik twee jaar geleden een inductie kookplaat aangeschaft. Veel mensen vonden dat toen nog heel raar: hoe kook je daar nou in godsnaam mee? Terwijl ik ondertussen van allerlei mensen de vraag krijg: hoe heb je dat gedaan? Die willen namelijk ook zo’n inductie-kookplaat aanschaffen.”
Een blik vrijwilligers opentrekken
Klimaatgesprekken op gang brengen is nog een hele klus, zeker met een organisatie die draait op vrijwilligers. Op de eerste EnergieMatch in 2017 deed Anneke een oproep voor nieuwe vrijwilligers om zich als coach Klimaatgesprekken in Utrecht aan te melden. Ondertussen zijn de eerste groepen van start gegaan in Utrecht en kan de bal nu harder gaan rollen. Dat was voor Anneke de reden om op de tweede EnergieMatch op 3 februari jl. een oproep te doen voor nieuwe deelnemers voor de KlimaatGesprekken. Het is ondertussen zo’n 4 ½ maanden verder. Is het gelukt om haar streefdoel te halen?
Anneke: “Wij hebben niet echt actief geworven. Maar wij hebben in de tussentijd veel landelijke aandacht gehad, onder andere dankzij de Tegenlicht-uitzending ‘De worsteling van de Groenmens’ en een artikel in de Volkskrant. Die hebben aardig wat aanmeldingen opgeleverd. Even op het briefje kijken wat ik ook alweer heb opgeschreven… ‘40 nieuwe mensen in Utrecht erbij binnen zes maanden tijd’. Wij hebben dus eigenlijk nog 1 ½ maand te gaan, haha. Wij zitten nu op 34 nieuwe deelnemers. Of telt Abcoude ook mee? Dan zitten wij al zelfs op 42!”