Zullen we samen Eneco kopen?
Dit bericht belandde een maand geleden in de algemene mailbox van Energie-U. Eerst dachten we dat het een grap was, maar 1 april is het dit jaar al geweest. Onze directeur, Sander Willemsen schreef er een stuk over. Dit is een groot onderwerp in de Energietransitie. We zijn benieuwd hoe jij hierover denkt. Moeten we Eneco kopen? En wie is “we” dan?
Op 31 oktober 2017 besluiten de aandeelhouders van Eneco of ze hun bedrijf gaan verkopen. Het lijkt erop dat dat gaat gebeuren: van de grootste drie aandeelhouders, de gemeentes Rotterdam, Den Haag en Dordrecht, zijn de wethouders voorstander en pleitbezorger van verkoop.
Hierover is aan het eind van deze zomer landelijk een discussie ontstaan. Grofweg op te delen in twee posities: die gemeentes hebben groot gelijk, je moet geen publiek geld in risicovolle ondernemingen steken; en: Eneco is veel te belangrijk om zomaar van de hand te doen, want de kans is groot dat de nieuwe (buitenlandse, commerciële) eigenaar heel andere ideeën heeft met dit mooie bedrijf.
Is de energievoorziening een publieke of een private aangelegenheid? De eerste stadsgas- en de eerste elektriciteitsbedrijven waren privaat. Daarna gingen overheden zich ermee bemoeien. Daarna kwamen er veel fusies en onderlinge overnames, waaronder de verkoop door gemeente en provincie Utrecht van hun (onze) REMU aan Eneco. Daarna werden onder meer Nuon en Essent verkocht aan grote buitenlandse energiereuzen.
De energienetten zijn via de wet in meerderheid in Nederlandse overheidshanden. Stedin, dat in Utrecht de gas- en stroomnetten beheert, is in handen van dezelfde Zuid-Hollandse gemeentes als Eneco. Stedin behoorde tot januari 2017 tot de Eneco-groep, maar de wettelijke splitsing van netten enerzijds en opwekking en levering anderzijds, maakte daar een einde aan. En nu vragen die Zuid-Hollandse gemeentes zich dus af of ze Eneco moeten houden.
Ze laten doorschemeren dat ze weinig vat hebben op de koers van Eneco. Die koers wordt vrij algemeen gezien als duurzaam. Eneco heeft geen kolencentrales (overigens ook nooit gehad) maar ontwikkelde tenminste ook geen plan voor nieuwe kolencentrales. Onder leiding van Jeroen de Haas is Eneco van de grote energiebedrijven in woord en in daad het meest duurzaam bezig. Je zou kunnen zeggen dat Eneco meer bezig is met duurzaamheidswaarde creëren met behoud van aandeelhouderswaarde, dan met aandeelhouderswaarde op zich. Als dat zo is, dan kom je op de volgende vraag: als Eneco dan zo belangrijk is voor de Nederlandse (of de Randstedelijke) energietransitie, waarom moeten enkel Zuid-Hollandse gemeentes dat belang dan dragen?
Vanuit het belang voor de Nederlandse energietransitie bezien wordt de kernvraag: wat is het beste eigendomsmodel van Eneco? Is dat publiek, dan zijn de huidige aandeelhouders een partij om een beroep op te doen. En andere gemeentes die belang hebben bij Eneco, zoals Utrecht. Of is het nu tijd voor het publiek, om dit publieke belang te behartigen? Een crowdfundingsactie [link] en een eerste bod namens de Europese energiecoöperaties [link] zijn er al. Of moet het publiek hun gemeentes oproepen hun verantwoordelijkheid te nemen?
De andere school zegt: privatiseren die handel. De nieuwe eigenaren weten wat ze kopen en zullen om er aan te verdienen, heus dik investeren in de energietransitie. Het bedrijfsresultaat is nu al leuk positief, moet je zien wat het wordt als er echt geïnvesteerd gaat worden. De positie van en de markt voor Eneco is nou eenmaal de Nederlandse (de Randstedelijke), en de windparken, de stroom- en gasklanten en de stadsverwarmingen zijn niet te verplaatsen naar een ander land dus de investering zal hier plaatsvinden.
Geloof je in de markt, geloof je juist niet in de markt, of geloof je in burgermacht (het voelt wat vreemd om dat ook markt te noemen). Mogelijk heb je vanuit je onderbuik al een eerste oordeel gevormd, en vind je ondersteuning in dit artikel. Of omgekeerd. Laten we kijken wat daarvan overeind blijft als we de discussie naar Utrecht verplaatsen.
De Utrechtse kant van de zaak
In Utrecht kennen we Eneco vooral van de stadsverwarming. Die hebben ze in bezit sinds ze in 2002 de REMU overnamen. In 2014 kocht Eneco ook de centrales op en naast Lage Weide waarmee de warmte voor de stadsverwarming wordt opgewekt, plus elektriciteit.
In 2016 kwamen er wat ongemakken aan het licht in de relatie tussen de stad en de stadsverwarming. Afsluiten was duur, de EPC bij nieuwbouw klopte niet helemaal, de milieuprestatie was lager dan gedacht. Dus het beeld van Eneco als duurzaam energiebedrijf, ligt in Utrecht mogelijk wat genuanceerder.
Verder denkend: zouden we vanuit Utrecht Eneco moeten kopen? Met die stadsverwarming als belangrijk onderdeel. Als burgers, als klanten van de stadsverwarming, als gemeente? We willen de warmtevoorziening van de hele stad verduurzamen. Ook de woningen die op aardgas stoken (driekwart, en een kwart op stadsverwarming). Is het voor het vernieuwen van de verwarming van de hele stad, nodig om de oude stadsverwarming in bezit te hebben? Of kunnen we beter ernaast nieuwe warmtevoorzieningen beginnen, en de oude bijvoorbeeld als backup gebruiken?
Als eigenaar heb je het voor het zeggen. Investeren in verduurzaming of in de backup-strategie, investeren in nieuwe warmtevoorzieningen, of eerst maar de tarieven verlagen?
Moet onze gemeente “onze” stadsverwarming overnemen? Of alleen de infrastructuur, zodat die publiek blijft? Moet onze gemeente een aandeel nemen in heel Eneco, om de Utrechtse belangen te dienen? Doen wij het zelf, als klanten, als bewoners?
Wat vind jij? En geef je reactie op onze Facebookpagina.