Op zaterdag 5 maart 2011 stond er een artikel in Trouw van hoogleraar Eveline Tonkens over de kloof tussen actieve burgers en de politiek. Daarin werd verwezen naar een burgerintiatief in Utrecht dat windturbines wil plaatsen aan de westkant van Utrecht. Dat zou zomaar over Energie U kunnen gaan. We hebben een reactie geschreven omdat we geen contact hebben gehad met mevrouw Tonkens en ook niet alles wat het artikel stelde voor Energie U opgaat. Daarbij leek de suggestie te worden gedaan, dat als je burgers windmolens zou laten bouwen de stroom wel eens zou kunnen uitvallen. Dat gebeurt natuurlijk niet, maar voor de zekerheid hier de brief die we naar de brievenredactie van Trouw stuurden: Over de kloof tussen burger en gemeente bij burgerinitiatief Energie U Afgelopen zaterdag schreef hoogleraar Eveline Tonkens een artikel over de relatie tussen de overheid en actieve burgers. In dat artikel is sprake van een burgerinitiatief dat windturbines wil plaatsen aan de westkant van Utrecht. Dat zou zomaar over Energie U kunnen gaan. Energie U is een initiatief van burgers en bedrijven voor duurzame energie en energiebesparing in Utrecht. Een initiatief dat door de gemeente en de politiek warm onthaald is en waarvan de leden zich op allerlei manieren maatschappelijk inzetten, ook politiek. Vanaf het allereerste begin heeft Energie U goed contact met de gemeente. Sterker nog, we zijn zeer schatplichtig aan de gemeente want zonder een gemeentelijke bijeenkomst hadden de initiatiefnemers elkaar misschien nooit ontmoet. Ook daarna zijn we eigenlijk alleen maar enthousiasme tegen gekomen. In de gemeenteraad wordt de waarde van Energie U van links tot rechts gezien en omarmd. Ook de betreffende ambtenaren zijn zeer ondersteunend. Dat er sprake zou zijn van een kloof tussen burgerinitiatieven en de politiek ervaren wij dus niet. De relatie tussen gemeente en Energie U is wel een boeiende en soms spannende relatie. Ieder heeft zijn eigen gevoeligheden en verantwoordelijkheden. Bij een initiatief als Energie U is het zoeken naar de rolverdeling. Wat is de rol die een overheid moet en kan spelen, hoe duid je de precieze positie van Energie U? We zijn geen bedrijf, we zijn geen individuele burger en we zijn duidelijk geen overheid. Benader je Energie U dan als bedrijf? Of als burger? In het eerste geval houdt de overheid gepaste afstand en past een zakelijke houding. In het tweede geval wil je als overheid ondersteunen en alleen borg staan voor de kwaliteit. Zeker als het om nuts-achtige voorzieningen gaat, kan die wens ontstaan. Energie U is een burgerinitiatief met zakelijk kant, hoe ga je daar mee om? Bij het beantwoorden van die laatste vraag is het goed om scherp te krijgen waarom initiatieven als Energie U ontstaan. Ze ontstaan omdat er steeds meer mensen zijn die elkaar willen helpen: om energie te besparen en om zelf zon- en windenergie op te wekken. Motiverende redenen die we bij onze leden terughoren: overheden hebben de energiebedrijven verkocht waardoor burgers afhankelijk zijn geworden van grote anonieme bedrijven. Daarbij hebben de grote energiebedrijven geschikte mogelijkheden voor duurzame energie jarenlang onbenut gelaten. En steeds meer mensen willen zelf grip hebben op hun energiegebruik. Energie U bestaat uit enthousiaste, ondernemende mensen, die zelf verantwoordelijkheid nemen voor een basisvoorziening: nl onze eigen energieproductie en zuinig gebruiken daarvan. Wat je zelf hebt gemaakt, verspil je immers niet. “ Kan dat wel, burgers zelf verantwoordelijk maken voor hun eigen energievoorziening?” wordt in het artikel gevraagd. Met de privatisering van de energiebedrijven heeft de overheid deze keuze reeds gemaakt. Zelf energie produceren kan door burgers gedaan worden en gebeurt ook al: decennialang. Burgers en boeren zijn belangrijke initiatiefnemers, bouwers en exploitanten van windparken. Honderden Megawatt aan bio- en windenergie worden nu al opgewekt door coöperaties van burgers en bedrijven. Ondanks de productie van energie bij zoveel particuliere partijen is er nog nooit sprake geweest van stakende stroomlevering aan klanten. De rijksoverheid en de Europese Unie hebben hard gewerkt om waarborgen in te bouwen om te voorkomen dat de stroom bij mensen kan uitvallen. De gemeente hoeft zich daar dan ook niet druk om te maken. De markt bepaalt vervolgens of een partij als Energie U levensvatbaar genoeg is om de verantwoordelijkheid over de realisatie van een windpark te dragen. Voor alle duidelijkheid: het gaat hier om investeringen van vele miljoenen. Burgers en bedrijven laten zien of er vertrouwen is in Energie U: door grond en geld in onze projecten te steken. Energie U ziet dat vertrouwen groeien. We hebben binnen een jaar een paar stevige marktpartijen bereid gevonden om te investeren in de ontwikkeling van het windpark en ons zo verder te brengen. Ook de leden staan te trappelen om hun geld in de projecten van Energie U te investeren. Dat is voor de gemeente reden genoeg om dat maatsschappelijk vertrouwen over te nemen en te vertalen in politiek vertrouwen. En ook dat zien we in Utrecht al ontstaan. Wat is in deze relatie in ieder geval de geëigende rol van de gemeente? De ruimtelijke en planologische procedures zorgvuldig uitvoeren en eventueel zelf grondposities aanbieden. En natuurlijk vertrouwen hebben in de burgers en de initiatieven die zich ontplooien. Dat dat soms spannend is en zal blijven, zeker. Gemeenten zoeken naar hun rol en wij als initiatief zoeken mee. Samen vinden we tot nu toe steeds de goede route. We hebben er alle vertrouwen in dat onze relatie met gemeente Utrecht positief boeiend zal blijven en daarom niet zal omslaan naar cynisme en wantrouwen. Saskia kluit Voorzitter Energie U